به گزارش آذین قطعه : علیرضا بابایی- کالیپر ترمز چرخ یکی از اجزای اصلی سیستم ترمز دیسکی است که وظیفه دارد با فشار هیدرولیکی، لنتها را روی دیسک ترمز فشار دهد تا چرخها متوقف شوند. در سیستمهای ترمز دیسکی مدرن، معمولاً روی چرخ جلو حداقل و گاهاً روی چرخ عقب هم نصب میشود.
اجزای تشکیلدهنده کالیپر ترمز چرخ
کالیپر از قطعات متعددی تشکیل شده که هر یک نقش مهمی در عملکرد ایمن ترمز دارند:
| قطعه | وظیفه |
|---|---|
| بدنه کالیپر (Caliper housing / body) | اسکلت اصلی؛ تمام قطعات داخلی را در بر میگیرد؛ باید مقاوم در برابر حرارت، فشار هیدرولیکی و فرسایش باشد. معمولاً از چدن یا آلومینیوم ساخته میشود. R1Concepts+2matfoundrygroup.com+2 |
| پیستونها (Pistons) | با فشار سیال ترمز از مخزن اصلی، پیستونها به سمت بیرون حرکت میکنند و لنت داخل کالیپر را به سمت دیسک هل میدهند. تعداد پیستونها در کالیپرهای ثابت (fixed) بیشتر و در کالیپرهای شناور (floating/sliding) معمولاً یک یا دو عدد است. EZ- Brakes+3R1Concepts+3Haynes Publishing+3 |
| لنت ترمز (Brake pads) | قسمت اصطکاکی که مستقیماً با دیسک تماس پیدا میکند. جنس لنت (آلی، نیمهفلزی، سرامیکی) اهمیت بالایی برای عمر، صدای ترمز و عملکرد حرارتی دارد. R1Concepts+2Spring Works+2 |
| سیلها و اورینگها (Seals & O-rings / Dust boots) | برای جلوگیری از نشت روغن ترمز و ورود گرد و غبار/آب به داخل سیستم و پیستونها؛ حفظ فشار هیدرولیکی و روان بودن حرکت پیستونها. Motousher | Motorcycle Parts Importer+2R1Concepts+2 |
| سُلانسیها یا پینهای راهنما (Guide pins / Slide pins / Bolts) | مخصوص کالیپرهای شناور؛ کالیپر روی این پینها میتواند حرکت کند تا فشار دو لنت نسبت به دیسک مساوی شود. اگر این پینها زنگ بزنند یا گیر کنند، کالیپر ممکن است گیر کند یا لنتها به صورت نابرابر ساییده شوند. Haynes Publishing+2EZ- Brakes+2 |
| پایه یا براکت اتصال (Bracket / Mounting bracket) | جهت اتصال کالیپر به سیستم تعلیق/چرخ؛ محل نصب پینها و تقسیمکننده نیرو است. R1Concepts+1 |
| خط ترمز و سیال ترمز (Brake line / Hose & Hydraulic fluid) | سیال ترمز برای انتقال فشار از پمپ اصلی/مستر سیلندر به پیستونها استفاده میشود؛ لوله و شلنگها باید تحمل فشار و حرارت بالا داشته باشند. circlipsindia.com+1 |
انواع کالیپر و تفاوتها
برای عملکرد مؤثر، انواع مختلف کالیپر وجود دارد:
-
کالیپر شناور (Floating / Sliding Caliper): یک یا دو پیستون در یک طرف دیسک؛ وقتی ترمز فشار داده شود پیستون داخلی لنت را فشار میدهد، بدنه کالیپر با استفاده از پینها حرکت کرده و لنت خارجی را نیز به دیسک میچسباند. مزیت: هزینه کمتر و وزن کمتر. معایب: دقیقتر بودن اجزای لغزنده، احتمال گیر کردن. Haynes Publishing+1
-
کالیپر ثابت (Fixed Caliper): پیستونها در هر دو طرف دیسک قرار دارند؛ کالیپر ثابت است و حرکت نمیکند. این نوع برای خودروهایی با ترمز قویتر و عملکرد بالاتر استفاده میشود. مزایا: واکنش سریعتر، توزیع یکنواخت فشار؛ معایب: پیچیدگی بیشتر، هزینه و وزن بیشتر. Haynes Publishing+1
عملکرد کالیپر ترمز چرخ چگونه است؟
روند عملکرد کالیپر به طور کلی به شکل زیر است:
-
وقتی راننده پدال ترمز را فشار میدهد، در مستر سیلندر فشار هیدرولیکی ایجاد میشود. HowStuffWorks+2circlipsindia.com+2
-
سیال ترمز این فشار را از طریق خطوط ترمز و شلنگها به کالیپر منتقل میکند. EZ- Brakes+1
-
فشار وارد شده، پیستون(ها) را به سمت بیرون هل میدهد. R1Concepts+2EZ- Brakes+2
-
پیستون لنت ترمز را به سمت دیسک میچسباند؛ لنت داخل و لنت بیرونی در کالیپر شناور (یا لنتهای دو طرفه در ثابت) بر روی دیسک فشار میآورند. این اصطکاک باعث کاهش سرعت چرخ و توقف ماشین میشود. Haynes Publishing+2EZ- Brakes+2
-
پس از برداشتن فشار از پدال، پیستونها برمیگردند (با کمک اورینگها و سیلها) و فاصلهای بین لنت و دیسک باقی میماند تا اصطکاک در حالت آزاد به حداقل برسد. R1Concepts+1
مشکلات رایج و نگهداری
برای کارایی و ایمنی، کالیپر نیاز به مراقبت دارد. مشکلات معمول:
-
گیر کردن پیستونها یا پینهای راهنما به دلیل زنگزدگی یا تجمع گرد و غبار.
-
نشت سیال به دلیل خرابی سیلها یا اورینگها.
-
سایش نامتقارن لنت به دلیل عملکرد نامناسب کالیپر.
-
حرارت زیاد (مثلاً در ترمزهای سنگین یا استفاده زیاد) که باعث کاهش عملکرد لنت و دیسک یا فِیدینگ ترمز میشود.
-
هنگام تعویض لنت، باید روغن ترمز هواگیری شود.
